Cổ họng hay yết hầu là một ống rỗng có điểm bắt đầu từ phía sau mũi. Ống dẫn đi từ khoang miệng xuống cổ và kết thúc ở vị trí trên cùng của thực quản. Mặc dù có hình dáng khá đơn giản nhưng cấu tạo cổ họng lại được chia thành nhiều phần. Đó là phần họng mũi (hay còn gọi là vòm họng), họng miệng, họng thực quản (còn gọi là hạ họng).
Ở nội dung tiếp theo, Nha khoa DAISY sẽ trình bày chức năng và những vấn đề liên quan đến tổ chức này. Cùng theo dõi để có thêm nhiều thông tin hữu ích bạn nhé!
Đường thở của cơ thể bao gồm mũi, họng, phổi và thanh khí quản. Không khí thường sẽ được nạp vào bằng đường mũi, đi qua họng rồi đi xuống phổi. Trong khi đó, đường ăn sẽ bao gồm khoang miệng, họng và dạ dày. Thức ăn, đồ uống sẽ được đưa vào khoang miệng, đi qua cổ họng và sau đó được chuyển xuống dạ dày, thực quản.
Có thể thấy, cả hai con đường này đều có điểm “giao nhau” tại cổ họng. Chính vì nằm ở vị trí đặc biệt nên chức năng của cổ họng cũng sẽ rất đặc thù. Cơ quan này sẽ giữ vai trò hỗ trợ hoạt động hô hấp lẫn quá trình tiêu hóa thức ăn. Cấu tạo cổ họng cũng có đặc điểm đặc biệt để đảm nhận các chức năng này.
Cổ họng có lớp biểu mô ở trên bề mặt như miệng, mũi. Lớp biểu mô này có lông mao cùng lớp nhầy sinh lý. Phía dưới là các tế bào tạo nên chất nhầy ấy. Bụi bẩn có trong chất nhầy sẽ được lông mao dẫn xuống thực quản và nuốt vào.
Cổ họng là phần nằm phía sau miệng, dưới khoang mũi. Phía dưới là ống rỗng dẫn đi xuống thực quản (dạ dày) và khí quản. Cấu tạo của cổ họng sẽ bao gồm ba phần. Đó là phần trên (mũi họng), phần giữa (hầu họng) và phần dưới (hạ họng).
Cấu tạo cổ họng bắt đầu từ phía sau mũi trở về dưới. Phần đầu cổ họng được gọi là họng mũi. Chức năng của khu vực này là giúp đưa không khí đến thanh quản, đưa xuống phổi và hỗ trợ cả chiều ngược lại. Mô VA cùng các vòi Eustache sẽ nằm ở vị trí này. Một số vấn đề có thể gặp phải ở họng mũi là:
Phần tiếp theo trong cấu tạo cổ họng là họng miệng. Đây là phần nằm phía sau khoang miệng. Nó có nhiệm vụ vận chuyển thức ăn, đồ uống xuống ống dẫn thức ăn, sau đó là xuống dạ dày. Ở khu vực này còn có tổ chức amidan. Một số vấn đề có thể gặp phải ở họng miệng là:
Phần cuối cùng trong cấu tạo của cổ họng là hạ họng. Đây là phần tiếp theo của ống dẫn, điểm kết thúc nằm ở phía trên dây thanh quản. Ở khu vực này, thức ăn hay không khí sẽ được phân chia để đi về nơi tập hợp chúng. Hạ họng có nắp dây thanh quản. Đây là tổ chức có cấu tạo như cái nắp, thường mở ra hoặc đóng lại khi bạn nuốt thức ăn, đồ uống. Nắp giữ vai trò không để thực phẩm tràn qua khí quản gây ra tình trạng bị sặc. Những vấn đề có thể gặp phải ở hạ họng là:
Có thể nói, cổ họng là “ngã tư” của đường ăn và đường thở. Chính vì ở vị trí đặc biệt này nên thức ăn, vi khuẩn rất dễ bám lại tại đây. Khi vi khuẩn xuất hiện, chúng sẽ gây ra tổn thương ở các mô mềm tại cổ họng. Một số bộ phận có trong cấu tạo cổ họng dễ gặp phải các bệnh lý là:
Amidan là tổ chức nằm ở hai bên phía sau miệng. Khối mô nhỏ này cùng với VA đảm nhận nhiệm vụ miễn dịch, chống sự viêm nhiễm xảy ra. Amidan ở trẻ nhỏ sẽ có kích thước lớn nhất. Hình dáng sẽ dần nhỏ lại theo quá trình trưởng thành.
Có nhiều trường hợp cần cắt bỏ amidan nếu tổ chức này có thể gây ngưng thở khi ngủ. Người bị viêm amidan lặp đi lặp lại nhiều lần cũng sẽ được xử lý tương tự.
Khi loại bỏ amidan, cơ thể sẽ vẫn còn những cơ quan miễn dịch khác có thể chống lại sự viêm nhiễm. Điển hình như hạch bạch huyết hoặc những tế bào miễn dịch nằm rải rác ở lớp niêm mạc biểu mô.
Là bộ phận nằm ở vị trí “đắc địa” trong cấu tạo cổ họng, lưỡi gà sẽ rất dễ bị tổn thương. Lưỡi gà là vạt mô nhỏ nằm ở phía sau cổ họng, ở giữa hai amidan. Tổ chức này có thể dễ dàng nhìn thấy khi bạn mở miệng lớn.
Lưỡi gà là một phần của khẩu cái mềm. Nhiệm vụ của cơ quan này là ngăn chất lỏng, thực phẩm không đi vào khoang mũi mỗi khi bạn nuốt. Đồng thời, nó giúp hỗ trợ quá trình phát âm khi nói.
Một số bạn có lưỡi gà dài có thể gây ngáy cũng như gây ra tình trạng tắc nghẽn, ngưng thở khi ngủ. Vị trí này cũng có thể xuất hiện viêm nhiễm, nổi cục u nhú.
VA là tổ chức miễn dịch nhỏ, nằm ở đường hô hấp trên, giữa mặt sau của cổ họng và mũi. Giống với amidan, VA cũng có nhiệm vụ giúp cơ thể chống lại sự tấn công của vi khuẩn, là một phần của hệ thống miễn dịch ban đầu.
Tuy nhiên, VA nằm ở vị trí đặc biệt – “bùng binh” của đường lưu thông khí – nơi dịch ở tai, mũi, họng đi qua. Do đó, đây cũng là một trong những bộ phận trong cấu tạo cổ họng dễ bị tổn thương.
Nhiều trường hợp VA bị sưng to có thể làm tắc nghẽn đường dẫn lưu dịch mủ ở hai tai, từ mũi xuống họng. Tình trạng này sẽ gây ra nhiều hệ lụy như viêm xoang cấp tính hoặc mãn tính, viêm tai giữa, ngủ ngáy (chứng ngừng thở khi ngủ), nghẹt mũi,… Đối tượng gặp phải tình trạng này thường là trẻ em.
Vị trí của thanh quản là ở phía trên cùng của khí quản. Tổ chức này có nhiều dây thanh âm, nhiệm vụ chính là tạo ra giọng nói. Khi ở trạng thái nghỉ, dây thanh quản sẽ có dạng hình chữ V, không khí có thể dễ dàng đi qua dây. Khi dây thanh quản khép lại và có không khí từ phổi đi qua, dây sẽ rung động rồi tạo ra âm thanh. Âm thanh này phát ra là do sự cộng hưởng của họng miệng, lưỡi và hốc mũi. Ở mỗi người, sự cộng hưởng này sẽ không giống nhau. Đây cũng là lý do mỗi người sẽ có âm sắc riêng biệt khi nói.
Chiều rộng và chiều dài của thanh quản thường khoảng 4 đến 5cm. Kích thước đường kính trước và sau của tổ chức này sẽ ngắn hơn chiều dài, chiều rộng. Thông thường, dây thanh quản ở nam giới sẽ lớn hơn ở nữ giới. Tương tự, dây thanh ở người lớn sẽ lớn hơn dây thanh ở trẻ em. Kích thước thanh quản càng lớn thì giọng nói có thể sẽ càng trầm.
Là một phần của cấu tạo cổ họng, thanh quản được cố định bởi nhiều dây chằng, các cơ. Vị trí của dây tương ứng với đốt sống C3 – C7. Phần cao nhất của dây thanh quản là nắp thanh quản. Tổ chức này được gắn với xương móng nối cùng với phần dưới của họng. Phần cuối của thanh quản sẽ nối với phần đầu của khí quản.
Nắp thanh quản nằm phía trên, phía trước của dây thanh quản, là một vạt sụn cứng. Tổ chức này là phần cao nhất của dây thanh quản, được gắn với xương móng nối cùng phần dưới của hầu họng.
Nắp thanh quản sẽ che lỗ mở thanh quản mỗi khi bạn nuốt thức ăn. Nhờ đó ngăn chặn tốt hiện tượng thức uống, thức ăn vô tình lọt xuống khí quản. Có thể nói, dù thuộc một phần trong cấu tạo cổ họng nhưng nắp thanh quản cũng giúp bảo vệ phổi.
Phía trên là những bộ phận trong cấu tạo cổ họng thường dễ gặp phải các bệnh lý. Mỗi tổ chức khi bị viêm nhiễm, tổn thương sẽ có đặc điểm và triệu chứng không giống nhau. Cùng điểm qua một số bệnh lý ở cổ họng để dễ dàng hơn trong việc duy trì sức khỏe của mình bạn nhé!
Viêm họng là bệnh lý có thể xuất hiện ở bất kỳ ai. Đây là bệnh lý hình thành do cổ họng bị vi khuẩn, virus tấn công. Dịch vị do chứng trào ngược thực quản cũng có thể dẫn đến tình trạng này.
Người bệnh bị viêm họng thường ho, sốt, đau rát cổ họng và khàn tiếng. Bệnh lý này rất phổ biến, thường tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị.
Đây là bệnh lý liên quan đến bộ phận nằm giữa trong cấu tạo cổ họng – amidan. Amidan bị viêm, nhiễm trùng có thể do vi khuẩn hoặc virus. Người bị viêm amidan cũng sẽ xuất hiện một số triệu chứng tương tự viêm họng. Bên cạnh đó, người bệnh còn thường xuyên cảm thấy khó nuốt, đôi khi là khó thở. Bệnh lý này thường được bác sĩ chỉ định dùng thuốc hoặc tiến hành cắt amidan.
VA là một trong những bộ phận của cổ họng. Tổ chức này có thể bị viêm do nhiễm trùng hoặc do các mầm bệnh. Người bệnh khi bị viêm VA sẽ cảm thấy một hoặc nhiều triệu chứng như:
Viêm VA có thể tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, một số trường hợp bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng thuốc để điều trị hoặc tiến hành phẫu thuật nạo VA.
Ung thư vòm họng là bệnh lý nguy hiểm có liên quan đến cấu tạo cổ họng. Đây là căn bệnh ác tính, xuất hiện do vị trí vòm họng phía sau mũi bị tổn thương trong thời gian dài.
Hiện nay, các nghiên cứu vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân dẫn đến bệnh lý này. Thế nhưng, một số yếu tố được cho có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư vòm họng là:
Người bị viêm dây thanh quản cấp tính (dưới 3 tuần) ít phổ biến hơn người bị viêm thanh quản mạn tính (trên 3 tuần). Triệu chứng thường gặp khi bị bệnh lý này là ho, đau cổ họng, giọng khàn. Ở một số bạn còn có thể bị sốt.
Viêm dây thanh quản cấp tính được xem là một phần của đường hô hấp trên bị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus. Trường hợp bệnh lý này do nấm gây ra thì ít gặp hơn, tỷ lệ chỉ khoảng 10%.
Người lạm dụng giọng nói như giáo viên, ca sĩ, nhân viên bán hàng hoặc những ngành nghề cần giao tiếp nhiều thường sẽ bị viêm thanh quản. Lúc này, dây thanh quản đã bị tổn thương. Về lâu sẽ kéo theo hiện tượng bộ phận này bị phù nề, nổi hạt xơ, polyp,…
Thường xuyên hút thuốc lá, bị dị ứng hoặc trào ngược dạ dày cũng có thể dẫn đến viêm dây thanh quản. Thế nhưng việc lạm dụng giọng nói do yêu cầu của công việc vẫn là nguyên nhân chủ yếu khiến số lượng người gặp phải bệnh lý này tăng lên. Là bộ phận quan trọng trong cấu tạo cổ họng, giữ nhiệm vụ phát ra âm thanh nên khi dây thanh quản bị viêm, người bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn khi nói chuyện.
Dây thần kinh thanh quản quặt ngược, bị tổn thương sẽ dẫn đến liệt dây thanh. Đây là nhóm dây thần kinh chi phối tất cả những cơ thanh quản bên trong trừ cơ nhẫn giáp.
Có khá nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng dây thần kinh thanh quản bị quặt ngược. Bệnh lý này có thể là hệ lụy của những hội chứng Goldenhar, não úng nước hoặc là do bất thường về giải phẫu (ví dụ như lỗ rò khí quản thực quản). Một số trường hợp có thể là do virus gây ra nhiễm trùng. Người có các khối u ở phổi, tuyến giáp hoặc thực quản cũng có thể bị liệt dây thanh.
Là bộ phận nằm ở giữa trong cấu tạo cổ họng, dây thanh quản rất dễ gặp phải tổn thương và ung thư thanh quản là một trong những bệnh lý đó. Ung thư thanh quản hay còn gọi là ung thư biểu mô tế bào vảy, xuất phát từ bề mặt âm thanh. Một số triệu chứng và dấu hiệu thường gặp của ung thư thanh quản là:
Ung thư thanh quản, ung thư phổi, ung thư vòm họng và những bệnh lý ung thư biểu mô đường hô hấp khác đều được cho là có liên quan đến thói quen hút thuốc lá. Có thể nói, hoạt động hút thuốc lá này chính là yếu tố làm tăng nguy cơ dẫn đến các bệnh lý trên.
Một bệnh lý khác liên quan đến các bộ phận trong cấu tạo cổ họng thường gặp chính là u nhú thanh quản. Bệnh lý này có thể xuất hiện do virus u nhú ở người loại 6 hoặc loại 11 (HPV). Đây cũng là loại virus gây ra các tình trạng khác như mụn cóc, sùi mào gà,…
Người bị nhiễm một trong hai loại virus HPV được kể trên sẽ không phát triển thành ung thư. Tình trạng gặp phải sẽ chỉ được gọi là u nhú, nhóm u này phát triển ngay trong thanh quản. U nhú thanh quản được xem là bệnh lý lành tính. Tuy nhiên, sự phát triển, tính xâm lấn cũng như khả năng tái phát của tình trạng này rất cao. Do đó, người bệnh đôi khi sẽ cần tiến hành phẫu thuật nhiều lần để điều trị.
Có thể thấy, rất nhiều bệnh lý liên quan đến các bộ phận trong cấu tạo cổ họng. Người bệnh khi gặp phải những trường hợp trên sẽ gặp nhiều khó khăn khi ăn uống, giao tiếp. Do đó, việc chủ động ngăn ngừa các bệnh lý ấy là rất cần thiết.
Ngăn ngừa viêm amidan, viêm họng, viêm VA:
Ngăn ngừa liệt, viêm dây thanh quản:
Ngăn ngừa ung thư thanh quản, ung thư vòm họng:
Cấu tạo cổ họng và một số bệnh lý liên quan đến cơ quan này đã được nêu rõ ở bài viết trên. Hy vọng những nội dung được đề cập mang đến quý độc giả nhiều giá trị hữu ích. Từ đó dễ dàng hơn trong việc duy trì sức khỏe của bản thân. Nếu còn bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại liên hệ với Nha khoa DAISY qua hotline 19009009 để được hỗ trợ bạn nhé!
